Οι έννοιες «κτηνοτροφία» και «γαλακτοκομία» είναι άρρηκτα συνυφασμένες με την πλούσια ιστορία τις Κρήτης, όπου η κατσίκα Αμάλθεια έδινε το γάλα της στον μικρό Δία σε μια σπήλια στον Ψηλορείτη.
Η Κρήτη απασχολεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού στη γεωργία, συμβάλλοντας στην τοπική οικονομία. Λόγω της γεωγραφίας του νησιού, η κτηνοτροφία είναι ευρέως διαδεδομένη, με τη τυροκομία να αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές δραστηριότητες των Κρητικών. Μερικά από τα Κρητικά τυροκομικά προϊόντα πρωτοστατούν στην Ελλάδα, με τρία από αυτά να έχουν αναγνωριστεί ως ΠΟΠ, ενώ αρκετά άλλα να προσπαθούν, εδώ και χρόνια, να αποκτήσουν την πολυπόθητη πιστοποίηση.
Το 2022, η τυροκομία στη Κρήτη συνέβαλε στο 7,1% της εγχώριας παραγωγής τυριού, παράγοντας 10,218 τόνους, δηλαδή 0,2% λιγότερο σε σχέση με το 2021. Τα σκληρά τυριά αντιπροσωπεύουν το 50% της συνολικής παραγωγής τυριού στη Κρήτη (5.584 τόνοι). Η συνολική παραγωγή τυριών στην Κρήτη έχει αποδειχθεί σχετικά σταθερή τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.
Η γαλακτοπαραγωγή στο νησί αφορά κυρίως αιγοπρόβειο γάλα, από το οποίο παράγονται παραδοσιακά τυριά, όπως η Γραβιέρα, Κεφαλογραβιέρα, Μυζήθρα κ.ά.. Τα τυριά αυτά παρασκευάζονται μόνο από κατσικίσιο και πρόβειο γάλα (χωρίς αγελαδινό) και αυτό είναι που τα διαφοροποιεί από άλλα τυριά που παράγονται αλλού στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.
Αν και η βιομηχανία κρητικών τυριών χαρακτηρίζεται ως παραδοσιακή, αποτελεί μία από τις δυναμικότερες βιομηχανίες στον τομέα της μεταποίησης τροφίμων και ποτών. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων με χαμηλή παραγωγική ικανότητα και ένας σημαντικός αριθμός εμπορικών επιχειρήσεων με μεγάλα μερίδια αγοράς και ευρέως γνωστά επώνυμα προϊόντα. Επιπλέον, υπάρχουν μερικοί επιτυχημένοι γεωργικοί συνεταιρισμοί που δραστηριοποιούνται στον τομέα της τυροκομίας.
Η Περιφέρεια Κρήτης με την Αγροδιατροφική Σύμπραξη έχει προχωρήσει σε σήμανση τυποποιημένων, τοπικών προϊόντων με το σήμα «κρήτη» από το 2012.
Παραγωγοί στη Κρήτη με Πιστοποιημένα Τυροκομικά Προϊόντα:
| ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΚΟΦΙΝΑ | Γραβιέρα ΠΟΠ Κρήτης
Γραβιέρα 12μηνης ωρίμανσης ΠΟΠ Κρήτης Γίδινο τυρί Γραβιεράκι Κεφαλοτύρι Ανθότυρος ξηρός Αστερουσιανό τυρί Μυζήθρα (νωπή) Λαδοτυράκι Ξινομυζήθρα ΠΟΠ Κρήτης |
| ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ | Γραβιέρα ΠΟΠ Κρήτης
γραβιεράκι Κεφαλοτύρι Ανθότυρο (ξηρό) Φρέσκια Μυζήθρα γλυκιά Ξινομυζήθρα ΠΟΠ Κρήτης Λευκό τυρί άλμης |
| ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΟΡΟΠΕΔΙΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ | Κεφαλοτύρι
Γραβιέρα Λευκό τυρί άλμης Ξυνομιζύθρα Φρέσκια Μυζήθρα γλυκιά Ανθότυρο (ξηρό) τυρί Ξύγαλο |
| ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ | Γραβιέρα
Κεφαλοτύρι Λευκό τυρί Ανθότυρο ξηρό Μυζήθρα νωπή |
| ΑΕΡΑΚΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ | Τυρί κεφαλοτύρι
Κεφαλογραβιέρα Γραβιέρα Γραβιεράκι Φρέσκια γλυκιά Μυζήθρα Ξινομυζήθρα Ανθότυρο (ξηρό) Λευκό τυρί άλμης |
| ΑΦΟΙ ΓΥΠΑΡΟΙ ΟΕ | Γραβιέρα Κρήτης Π.Ο.Π.
Μιτατοτύρι καύτερο Αθότυρο νωπό Ξινή μυζήθρα Σουρωτή μυζήθρα κουρούπας Αθότυρος ξηρός Λευκό τυρί άλμης «ΓΥΠΑΣ» Γαλομυζήθρα «ΓΥΠΑΣ» |
| ΑΦΟΙ ΖΕΡΒΟΥ ΟΕ | Τυρί Κρέμα Γαλένι
Γαλομυζήθρα |
| ΑΦΟΙ ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗ Α.Ε. | Γραβιέρα ΠΟΠ Κρήτης
Μυζήθρα γλυκιά Ανθότυρο (ξηρό) Μυζήθρα Νωπή (Ξινομυζήθρα) Τυρί Τριμμένο Αλειφωτό φρέσκο κρεμώδες τυρί Τυ-Ριγανάτο (Γραβιέρα Κρήτης με Κρητική Ρίγανη) Γραβιερα Κρήτης 12 Μηνης Ωρίμανσης Κρητική Γραβιέρα Light Κρητικό Κεφαλοτύρι Παραδοσιακό κρητικό τυρί |
| ΒΡΕΝΖΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ – Γέννα | Γραβιέρα
Φρέσκια Μυζήθρα γλυκιά Ανθότυρο (ξηρό) Ξινομυζήθρα Λευκό τυρί άλμης |
| Γ. ΜΑΡΗΣ & ΣΙΑ ΟΕ | Γραβιέρα ΠΟΠ Κρήτης
Κεφαλοτύρι Ανθότυρο |
| ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε. | Σελλιανό λευκό τυρί
Γραβιέρα Φρέσκια Μυζήθρα γλυκιά Ανθότυρο (ξηρό) Ανθόγαλο |
| ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΕ | Γραβιέρα ΠΟΠ Κρήτης
Κεφαλοτύρι Κρήτης Κεφαλοτύρι Γίδινο Τυρί τοστ πρόβειο Τυρί τοστ αίγειο Πικάντικο τυρί με μπούκοβο Τουλουμοτύρι Ανθότυρο φρέσκο Ανθότυρο ξηρό Μυζήθρα Βαρελιού (ξινή) Γαλομυζήθρα (πηχτόγαλο) Ξύγαλο Στάκα Λευκό τυρί άλμης πρόβειο Λευκό τυρί άλμης αίγειο Τυρομάλαμα (μαλάκα) Κατσικίσιο τυρί (αλοιφώδους υφής) |
| ΞΥΛΟΥΡΗΣ Α Κ Ι ΑΒΕΕ | Γραβιέρα
Κεφαλοτύρι Τυρί Άλμη Ανθότυρος Ξινή Μυζήθρα |
| ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΣΑΟΥΤΗ ΕΠΕ | Γραβιέρα Κρήτης ΠΟΠ
Ανθότυρος Νωπός Ανθότυρος ξηρός Ξινομυζήθρα Κρήτης ΠΟΠ Ανθόγαλο Ξινόχονδρος Λευκό τυρί άλμης |
| Σταματογιώργης – ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ | Γραβιέρα
Κεφαλοτύρι Ανθότυρος Μυζήθρα Ξινή Μυζήθρα Λευκό τυρί Άλμης Τυροζούλι Κατσικίσιο τυρί Κατσοχοίρι Ανθότυρος με βότανα Κεφαλοτύρι με πιπέρι Κεφαλοτύρι με βότανα της Κρήτης Καπνιστό τυρί Γραβιέρα μπαστούνι Τριμμένο κεφαλοτύρι Τριμμένος ανθότυρος |
| ΤΖΟΥΡΜΠΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ Ε.Ε. | Γραβιέρα
Κεφαλοτύρι Γίδινο τυρί Ημιάπαχο κίτρινο τυρί γραβιέρα Ημίσκληρο τυρί Καπνιστό τυρί, ημίσκληρο Λευκό τυρί άλμης Γαλομυζήθρα Τριμμένο τυρί (γραβιέρα & κεφαλοτύρι) Τριμμένος Ανθότυρος Τυροζούλι Ξηρός Ανθότυρος Μυζήθρα φρέσκια Ξινή μυζήθρα |
| Τυροκομιό – ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΤΖΟΥΡΜΠΑΚΗΣ | Γραβιέρα
Γραβιέρα Ελαφρύ Κεφαλοτύρι Γίδινο τυρί Γίδινο τυρί mini Γίδινο τυρί μπαστούνι Ανθότυρος ξηρός Τυρί Καρινών σε Άλμη Αραγός Τυροζούλι Μυζήθρα φρέσκια Μυζήθρα ξινή Ανθόγαλα Γραβιέρα τριμμένη Κεφαλοτύρι τριμμένο Ανθότυρος ξηρός τριμμένος Ξινόχοντρος Τυροζούλι με θυμάρι Τυροζούλι με μπούκοβο Καπνιστό τυρί |
| ΥΙΟΙ Β. ΜΠΑΛΑΝΤΙΝΟΥ ΟΕ | Γραβιέρα ΠΟΠ Κρήτης
Πηχτόγαλο ΠΟΠ Χανίων Κεφαλοτύρι Τυρομάλαμα Χανίων Λευκό τυρί άλμης Ανθότυρος ξηρός Μυζήθρα γλυκιά |
| ΑΦΟΙ ΧΟΝΔΡΑΚΗ Ο.Ε. | Γραβιέρα Χονδράκη
Νωπή Μυζήθρα Μυζήθρα Χονδράκη Ξηρό Ανθότυρο Τυρομάλαμα Λευκό τυρί άλμης |
Αναφορικά με την αγορά τυριού στην Κρήτη, είναι σαφές ότι οι εταιρείες παραγωγής τυριού αντιμετωπίζουν προκλήσεις όσον αφορά την κερδοφορία, κυρίως λόγω του μικρού και μεσαίου μεγέθους τους και της περιορισμένης παραγωγικής ικανότητας. Αντίθετα, οι εμπορικές επιχειρήσεις έχουν τον πρώτο λόγο στην αγορά, διαθέτοντας μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη. Ιδιαίτερα αξιόλογοι είναι οι γεωργικοί συνεταιρισμοί, οι οποίοι αποδεικνύονται αρκετά κερδοφόροι. Είναι ελπιδοφόρο ότι οι κυριότεροι συνεταιρισμοί στην Κρήτη δείχνουν αντοχή, γεγονός που υποδεικνύει ότι το συνεταιριστικό μοντέλο μπορεί να είναι μια βιώσιμη στρατηγική για το μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η συνεργασία και η υποστήριξη των τοπικών παραγωγών μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της κρητικής αγροτικής οικονομίας και στην προώθηση των παραδοσιακών προϊόντων της περιοχής.
Πηγή: incrediblecrete.gr