του Πέτρου Γκόγκου
Επτά ετικέτες νησιώτικων οινοποιείων και έξι μοναδικά τυριά της θάλασσας έδωσαν τα διαπιστευτήριά τους και αποκάλυψαν τη βαθιά σχέση που δημιουργεί μεταξύ τους ο κοινός τόπος καταγωγής. Ο τυροκομικός πλούτος των ελληνικών νησιών φαντάζει ανεξάντλητος, όσο βγαίνουν στον αφρό κάθε τόσο καινούργιες προτάσεις από μικρούς παραγωγούς που ξετρύπωσαν αφανείς συνταγές τυροκόμησης από μικρά ή/και απόμακρα ελληνικά νησιά. Σκοτύρι, Μελίχλωρο, Χιώτικο Γραβιεράκι, Γίδινο τυρί του τσοπάνη, Γραβιεράκι Σκυριανό και Βουβαλίσιο Σκληρό Τυρί από τους Λειψούς έγιναν αφορμή για τολμηρά ταιριάσματα με κρασιά από διπλανά νησιά.
Φυσικά τέτοιες προσπάθειες αξίζουν μιας ιδιαίτερης μεταχείρισης και δεν θα μπορούσαν να λείπουν από το «αμπάρι» ενός ιστιοπλοϊκού που είναι ταγμένο στη μεταφορά εκλεπτυσμένων προϊόντων με καθαρή θαλασσινή ενέργεια. Είναι χρόνια τώρα που μεγάλα καταμαράν διασχίζουν με την ησυχία τους τον Ατλαντικό και ξεφορτώνουν βιολογικό καφέ στην αγορά του Λονδίνου όπου αρκετοί προτίθενται να πληρώσουν αντίτιμο πέντε και έξι φορές απάνω από αυτό που απαιτεί ένα συμβατικό προϊόν. Στις ελληνικές θάλασσες, αυτήν τη σπάνια για τα δεδομένα του 21ού αιώνα εμπειρία, εξυπηρετεί ο Λουκάς Γκουρτσογιάννης, ένας κοσμοπολίτης που τις περισσότερες εβδομάδες του χρόνου τις περνά στο πηδάλιο του ιστιοπλοϊκού του, χαράσσοντας διαδρομές που ενώνουν τα νησιά του Αιγαίου φτάνοντας ως τις μαρίνες της Ιταλίας και του Μονακό.
«Καπετάνιε σίγουρα θα μας βγει;» ρώταγα τον κάπτεν Λουκά μερικά 24ωρα πριν τη συνάντηση στη μαρίνα του Λαυρίου, όσο κυκλοφορούσαν στο διαδίκτυο έκτακτα δελτία επιδείνωσης του καιρού. Τη μια μέρα από τη Λήμνο, την επομένη από τη Λέσβο, με διαβεβαίωνε ότι ο καιρός το Σάββατο θα είναι εξαιρετικός, παρά τα όσα γράφονταν. Πράγματι, για λίγες ώρες τα σύννεφα έσπασαν για να μας προλάβει μια δυνατή καταιγίδα κατά την επιστροφή στην Αθήνα.
Η ομάδα της Sailmed, αυτή είναι η εταιρική επωνυμία του εγχειρήματος των μεταφορών με τον άνεμο, εξερχόταν από ένα απαιτητικό καλοκαίρι που ξεπέρασε τις προσδοκίες από τη σεζόν, με τις παραγγελίες να μην έχουν τελειωμό. Μεταξύ αυτών και μια μεγάλη για τα δεδομένα τους «καραβιά», για μισό τόνο σχεδόν τυρί, από μεγάλο delicatessen της Αθήνας.
Αρχές Οκτωβρίου λοιπόν και το Oceanis Two έριξε άγκυρα σε έναν μικρό κόλπο που δεν τον έπιανε το κύμα λίγο πριν το Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, απέναντι από τους αρχαίους φούρνους όπου οι Αθηναίοι έλιωναν τα μεταλλεύματα του Λαυρίου για το ασήμι που νίκησε Πέρσες και έχτισε αποικίες.
Η σύντροφος του κάπτεν Λουκά και καθοριστικός παράγοντας της Sailmed, Rosabelle Tarnowska, έβγαλε από το ψυγείο τα τυριά και οι ομάδες του Τυροκόμου και του Wine Trails άρχισαν να διαλέγουν αιγαιοπελαγίτικες ετικέτες από ανερχόμενα οινοποιεία των νησιών. Κρασιά από Φωκιανό, Σεριφιώτικο, Μπεγλέρι, Αηδάνι και φυσικά Ασύρτικο, μονοποικιλιακά και blend, ξεχώρισαν χωρίς δεύτερες σκέψεις από την κάβα του καπετάνιου. Τα τυριά όμως έκλεψαν την παράσταση μόλις το θαλασσινό αεράκι άρχισε να ξεσηκώνει τις μυρωδιές τους και να απλώνει στον χώρο αρώματα από πρόβειο και γίδινο γάλα.
Ο κάπτεν Λουκάς είχε πολλές ιστορίες να πει τόσο για τους τυροκόμους, όσο και για τους οινοποιούς των νησιών. Στην αρχή όλοι τους ήταν λίγο διστακτικοί με το εγχείρημα, όμως πια κλείνουν σταθερά διαδρομές. Ορισμένους τους γνώρισε στα λιμάνια των νησιών, καθώς ξεφόρτωνε τα λιγοστά κιβώτια που διακινούσε πίσω στο 2018 για να τα μεταφέρει με το ποδήλατό του στα καταστήματα που τον περίμεναν. Από στόμα σε στόμα η φήμη του έφτασε σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, που σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν απευθείας γραμμή για να εξυπηρετεί το εμπόριο ανάμεσά τους.
Ο Ερμής του Αιγαίου δεν άργησε να συναντήσει σε ένα από τα περάσματά του από τους Λειψούς, τον Ιταλό Alessandro Baltissera, ο οποίος λειτουργεί από το 2016 το τυροκομείο Alpha Farm, πέντε λεπτά με τα πόδια από το λιμάνι των Λειψών. Ο Ιταλός επιχειρηματίας ξετρελάθηκε με το νησί όταν βρέθηκε εκεί για διακοπές και πλέον πηγαινοέρχεται διαρκώς στους Λειψούς, όπου εκτρέφει εκτός από κατσίκια και βουβάλια που τρέχουν ελεύθερα σε έναν λόφο πάνω από τη μικρή φάρμα που έστησε, θα μας πει ο κ. Γκουρτσογιάννης. Ένα σκληρό τυρί από βουβαλίσιο γάλα, ταίριαξε ιδιαίτερα με το κρασί που συμπωματικά παράγει ένας επίσης Ευρωπαίος ξενιτεμένος στο Αιγαίο, συγκεκριμένα στη Σύρο, ο Σκωτσέζος Edward Maitland-Makgill-Crichton.
Ακολουθώντας τη γραμμή που διαγράφει το ιστιοπλοϊκό του κάπτεν Λουκά, ένα παριανό κρασί, το Αλισάφι ποικιλίας Αηδάνι έδεσε εντυπωσιακά με το Σκοτύρι που παράγει από μικρά κατσίκια η οικογένεια Χάρου παραδίπλα στην Ίο, αλλά και με τη Χιώτικη Γραβιέρα που Γιάννη Γεωργούλη που τυροκομεί εδώ και λίγα χρόνια στην περιοχή Λαγκάδα. Εξίσου όμορφα τα δύο αυτά τυριά ανέδειξαν το ιδιαίτερο Fokiano Blanc de Noir της Οινοποιίας Τσαντίρη στην Ικαρία.
Πιο βόρεια, στο χωριό Πλάκα στη βορειοανατολική πλευρά της Λήμνου, ο Κώστας Σταφύλης συλλέγει το γάλα από τους ντόπιους κτηνοτρόφους που βόσκουν και εκτρέφουν τα ζώα τους κοντά σε παραθαλάσσιες περιοχές και μια συσκευασία από το Μελίχλωρό του ήρθε να συμπληρώσει υποδειγματικά ένα αφιλτράριστο Ασύρτικο ραφιναρισμένο σε δεξαμενές χάλυβα που είναι εγκατεστημένες στο οινοποιείο Ariousios, στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου.
Ταξιδεύει µε τον άνεµο
Μια εβδομάδα μετά την συνάντηση, ο κάπτεν Λουκάς θα ξεκίναγε για τον μεγάλο γύρο που κάνει κάθε χρόνο, ξεκινώντας από το Αιγαίο και φτάνοντας στο Μονακό. Αυτήν τη φορά ο Ερμής του Αιγαίου θα επαναλάβει το πρώτο ταξίδι που επιχείρησε για τη μεταφορά εμπορεύματος το 2016.
Τέσσερις τόνοι ελαιόλαδο θα μεταφερθούν από την Καλαμάτα λίγο κάτω από την Ancona και από εκεί με Tesla στην Ελβετία. Την πρώτη φορά, η διαδρομή αφορούσε στο δώρο μιας γιαγιάς από την Καλαμάτα στη νεογέννητη εγγονή της. Έναν τόνο ελαιόλαδο. Ο πατέρας της μικρής το παρέλαβε από την Civitanova Marche στην Ιταλία. «Τότε μου πήρε ένα μήνα από την Καλαμάτα μέχρι εκεί» αφηγείται ο έμπειρος πλέον ναυτικός.
«Οι ανάγκες του Αιγαίου είναι πάρα πολλοί τόνοι. Εμείς τώρα ξεκινάμε και ανοίγουμε αγορές που δεν υπήρχαν παλιά. Υπάρχει άλλωστε και το πρόβλημα ότι σήμερα αν θες να στείλεις κρασιά από τη Σκύρο στη Πάτμο, για παράδειγμα, δεν υπάρχει πλοίο που να εξυπηρετεί τη γραμμή αυτή. Εμείς κάνουμε τον γύρο του Αιγαίου και κάθε χρόνο βλέπουμε τα αιτήματα για μεταφορά να διπλασιάζονται» λέει στον «Τυροκόμο» ο καπετάνιος του εγχειρήματος.
Στην περιπέτεια της μεταφοράς με το πανί, τον συνομιλητή μας εισήγαγε το 2016 ένας Αμερικανός, σύμβουλος σε πετρελαϊκές στις ΗΠΑ, ο Jan Lundberg. Η φιλία τους κράτησε ως το έτος 2018, οπότε και απεβίωσε στο νησί της Ικαρίας ο Αμερικανός, όμως ήδη μέσα σε αυτή την τριετία οι δύο άνδρες, με τη βοήθεια της πάντα οργανωτικής Rosabelle Tarnowska, κατάφεραν να επαναφέρουν τις εμπορικές μεταφορές με πανί στις ελληνικές θάλασσες.
Πέρα από τον ρομαντισμό υπάρχει πίσω από το εγχείρημα της Sailmed ένα επιχειρηματικό πλάνο που εξυπηρετεί δύο σκοπούς. Αφενός συνιστά το πρώτο εγχείρημα σε ελληνικά ύδατα για την ανάπτυξη δικτύου εμπορικών μεταφορών με σχεδόν μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα. Μια προσπάθεια που ξεκίνησε πριν από μία δεκαετία με την «ανταλλαγή» κακάο και καφέ και ευρωπαϊκών κρασιών από τη Λατινική Αμερική και πλέον μετρά δεκάδες εταιρείες που εξυπηρετούν τη ζήτηση της εκλεκτής πελατείας των ακτών του ωκεανού. Ο άλλος σκοπός εστιάζει στην ανάδειξη των προσεγμένων και μικρών παραγωγών που γίνονται στα νησιά του Αιγαίου, προσθέτοντας μάλιστα στην αξία των προϊόντων, μιας και με τη μεταφορά τους με πανιά, γίνεται άμεσα αντιληπτή η ιδιαιτερότητα και η σπανιότητά τους.
Γευσιγνωσία: Ζήσης Πανάγος
Φωτογραφίες: Γεωργία Καραμαλή