Ο στόχος είναι να µην βράζει, κυριολεκτικά, στο ίδιο καζάνι και τελικά να απαξιώνεται το µεγαλύτερο ίσως ατού του κλάδου, µε τελικό σκοπό την ανάσχεση της εγκατάλειψης, που βιώνει τα τελευταία χρόνια, λόγω της έλλειψης υποδοµών, βοσκότοπων αλλά και στήριξης.
Μόνο από µετακινούµενα κοπάδια στην Ήπειρο εκτιµάται ότι σήµερα παράγονται, το κρίσιµο διάστηµα από τα µέσα Μαΐου έως και το πολύ στις αρχές Αυγούστου, περίπου από 300 τόνοι αλπικού γάλακτος, αλλά αντί να αξιοποιούνται στην παρασκευή ποιοτικών προϊόντων υψηλής προστιθέµενης αξίας, δυστυχώς, πέφτουν στην ίδια δεξαµενή µε άλλα γάλατα από εκτροφές στα πεδινά και οµογενοποιούνται. Αποτέλεσµα είναι να χάνονται όλα τα ποιοτικά στοιχεία που καθιστούν αυτό το γάλα µοναδικό και µαζί τους να χάνεται και µια «χρυσή ευκαιρία» για να στηρίξουν τη βιωσιµότητα των εκτροφών τους οι µετακινούµενοι κτηνοτρόφοι. «Αυτά τα γάλατα είπαµε ότι πρέπει να συγκεντρωθούν. Όποιος µπορεί από µόνος του να φτιάξει ένα προϊόν, µια µικρή τυποποίηση ή να πάµε σε µικρές οµάδες σε κάθε περιοχή, γιατί είναι σκόρπιες οι φυλές και να φτιάξουµε, ελπίζω από του χρόνου, ένα κοινό προϊόν», τονίζει ο Γιάννης ∆εκόλης, πρόεδρος της Ένωσης Μετακινούµενων Κτηνοτρόφων Ηπείρου.
Με αφορµή ηµερίδα µε τίτλο «Οι αυτόχθονες φυλές αγροτικών ζώων της Ηπείρου και οι πρακτικές αξιοποίησης των προϊόντων από τους κτηνοτρόφους, ατοµικά ή οµαδικά», που οργάνωσε στις 11 Οκτωβρίου στα Ιωάννινα η ΕΜΚΗ, ο κ. ∆εκόλης αποκάλυψε πως το σκεπτικό είναι µέχρι να βγαίνουν τα κοπάδια στα βουνά, ο καθένας να µπορεί να δίνει όπου θέλει το γάλα του, αλλά όταν πρόκειται για το αλπικό να µην πέφτει στο ίδιο καζάνι ώστε να παρασκευαστεί ένα ξεχωριστό προϊόν. «Έχουν γίνει συζητήσεις µε τυροκόµους, αλλά δεν υπάρχει ακόµη κάτι», ανέφερε χαρακτηριστικά ο συνοµιλητής µας, σηµειώνοντας πως «αν πάρει αυτή την υπεραξία που του αξίζει το συγκεκριµένο γάλα, θα δώσει ένα κίνητρο σε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν µείνει στα βουνά, γιατί σιγά – σιγά χάνονται, να κρατηθούν και να διατηρήσουν τα κοπάδια τους, µε την οικογένεια ή µε κάποιον βοηθό, γιατί το έξοδο πάνω στα βοσκοτόπια είναι µεγάλο και η φτώχεια δεν µας αφήνει να σκεφτούµε το κάτι παραπάνω πέρα από την επιβίωσή µας. Θα είναι µια εξαιρετική εξέλιξη για όλους και το ίδιο πρέπει να γίνει και µε το κρέας, να αποκτήσει ξεχωριστό brand, ως προϊόν ελευθέρας βοσκής», σηµειώνει ο ίδιος.
«Οι ντόπιες φυλές είναι το Μπούτσικο, το Καλαρρύτικο, το Ορεινό Ηπείρου, τα Καραµάνικα Κατσικά και υπάρχει και µια µικρή µονάδα µε Σαρακατσάνικο, ενώ τα περισσότερα κοπάδια έχουν ζώα µιγάδες», µας εξηγεί ο κ. ∆εκόλης και προσθέτει πως «οι ντόπιες φυλές είναι ανθεκτικά ζώα, διαλέγουν τα καλά χορτάρια, περπατούν όλα τα βουνά, πηγαίνουν στα πλάγια, στους γκρεµνούς παντού και έτσι ενισχύουν τη βιοποικιλότητα».
∆εν σηκώνει κεφάλι η µετακινούµενη αιγοπροβατοτροφία
Όπως, όµως, διαφάνηκε στη διάρκεια των εργασιών της ηµερίδας, τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει η µετακινούµενη κτηνοτροφία γενικά και η αιγοπροβατοτροφία ειδικότερα, δεν την αφήνουν να σηκώσει κεφάλι και νοµοτελειακά θα συρρικνώνεται, εάν δεν σκύψουν όλοι οι αρµόδιοι για να τη βοηθήσουν. Ήδη, όπως επισήµανε ο πρόεδρος της ΕΜΚΗ, πολλοί µετακινούµενοι υποκαθιστούν τα γίδια και τα πρόβατά τους µε αγελάδες κρεοπαραγωγής ελευθέρας βοσκής, γιατί δεν βγαίνουν και επειδή υπάρχει και πρόβληµα µε τα εργατικά χέρια, αφού µια αιγοπροβατοτροφική εκµετάλλευση προϋποθέτει παρουσία τουλάχιστον τριών ατόµων, ενώ η αγελαδοτροφική εξυπηρετείται µε ένα.
Στο πλαίσιο αυτό επισηµάνθηκε από τους παρισταµένους πως πρέπει να διευκολυνθεί η ζωή των µετακινούµενων κτηνοτρόφων, µεταξύ άλλων, µέσω της δηµιουργίας βασικών υποδοµών.
«Στηλώνουν τα πόδια κάποιοι και λένε δεν θα γίνουν οι δρόµοι στα βουνά. ∆εν µπορεί να πηγαίνει µόνο µια µικρή οµάδα που µπορεί να περπατήσει και η οποία είναι ένα µικρό ποσοστό από το σύνολο. Πρέπει να µπορεί να πάει και το µικρό παιδί και αυτός που δεν µπορεί να περπατήσει και ο γέροντας, να απολαύσουν όλοι το βουνό, να δουν τα ζώα, τις ελληνικές φυλές, τη βιοποικιλότητα και αυτό το επάγγελµα να συνδεθεί µε τον τουρισµό, να το στηρίξουµε για να µη σβήσει και να κρατηθούν και οι νέοι στην µετακινούµενη κτηνοτροφία», επισήµανε ο πρόεδρος της ΕΜΚΗ και υπογράµµισε πως «µεγάλο πρόβληµα αυτών των ανθρώπων είναι το οίκηµα που µένουν. ∆εν έχουν ρεύµα, ένα φωτοβολταϊκό, δεν έχουν τηλέφωνο σε µερικές περιπτώσεις και, το κυριότερο από όλα, επειδή φέτος το ζήσαµε στο πετσί µας, δεν έχουν στάβλο για τα ζώα τους. Να γίνουν εγκαταστάσεις από την τοπική αυτοδιοίκηση, διότι ειδικά τώρα το φθινόπωρο που είναι δύσκολες οι καταστάσεις µε τον καιρό, είδαµε να χάνονται αρκετά ζώα στο βουνό και στο Ματζούκι και στα Θεοδώριανα και στο Χαλίκι, εξαιτίας των βροχοπτώσεων».
Στην παρέµβασή του ο περιφερειάρχης Ηπείρου, Αλέκος Καχριµάνης, όπως µας µετέφερε ο κ. ∆εκόλης, έθιξε τα ζητήµατα του ΟΣ∆Ε, της αναγκαιότητας να αξιοποιηθεί αποτελεσµατικότερα η πύλη gov.gr και να προχωρήσει και η περαιτέρω αξιοποίηση του «Άρτεµις 2.0», ώστε να µπει ένα φρένο στις νοθείες στο γάλα και τα παραγόµενα προϊόντα του.
Νοικοκυριό δηµιουργούν οι διαχειριστικοί χάρτες
«Οι διαχειριστικοί χάρτες βόσκησης είναι κάτι που έπρεπε να έχει γίνει από πολλά χρόνια πίσω. ∆ιότι κάθε παραγωγός θα πάρει το βοσκότοπό του και θα του επιτρέψει να κάνει και κάτι παραπάνω στην εκτροφή, αφού πλέον ο βοσκότοπος θα είναι δικός του. Τώρα δεν έχει σιγουριά. Θα υπάρξει έτσι ένα νοικοκυριό και το µεγαλύτερο όφελος θα είναι ότι θα φύγουν οι κλέφτες που παίρνουν επιδοτήσεις χωρίς να έχουν ζώα, ενώ οι πραγµατικοί δικαιούχοι δεν έχουν στον ήλιο µοίρα. Αυτό είναι το βασικότερο», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. ∆εκόλης.
Σχολιάζοντας, εξάλλου, το ύψος της επιδότησης που δίδεται στα ζώα των σπάνιων αυτόχθονων φυλών, σηµείωσε πως καταντά φιλοδώρηµα και πρέπει να ενισχυθεί, καθώς σήµερα δεν µπορεί να καλύψει παρά µόνο σε ένα κλάσµα τη διαφορά στην παραγωγή γάλακτος που έχουν, συγκριτικά µε τα βελτιωµένα των εντατικών εκτροφών, η οποία είναι πάνω από 250 κιλά ανά γαλακτική περίοδο.
Για τη σύνδεση των τοπικών φυλών µε τα παραδοσιακά τυροκοµικά και γαλακτοκοµικά προϊόντα και τη συµβολή τους στην οικονοµική ανάπτυξη και τη βιωσιµότητα των µειονεκτικών περιοχών, µίλησε στην ηµερίδα η Αλεξάνδρα Μέγα, διευθύντρια της Γαλακτοκοµικής Σχολής Ιωαννίνων, υπογραµµίζοντας την ανάγκη να παρασκευαστούν είτε από µεµονωµένους κτηνοτρόφους ή και οµάδες παραγωγών, προϊόντα από το αλπικό γάλα, ώστε να αξιοποιηθεί σωστά αυτή η µοναδική α’ ύλη.
Στη δηµιουργία µικρών σφαγείων και µικρών επιχειρήσεων που θα παράξουν προϊόντα ζωικής προέλευσης από αυτόχθονες φυλές αιγών και προβάτων, εστίασε η Θάλεια Οικονόµου, προϊσταµένη στο Τµήµα Κτηνιατρικής της Π.Ε. Ιωαννίνων, ενώ από την πλευρά της Γενετικής προσέγγισε το θέµα των αυτόχθονων φυλών της Ηπείρου, ο Αντώνης Κοµινάκης, καθηγητής στο τµήµα Γενετικής Βελτίωσης στο Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών, σηµειώνοντας πως είναι ευκαιρία, που δεν πρέπει να χαθεί, να αναπτυχθούν οι ντόπιες φυλές αιγοπροβάτων. Για τη διατήρηση των απειλούµενων αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων στο πλαίσιο του ΣΣΚΑΠ 2023-27, µίλησε ο Γιώργος Μπέλος, αναπληρωτής προϊστάµενος του Κέντρου Ζωικών και Γενετικών Πόρων Ιωαννίνων, ενώ η δηµοσιογράφος Σίσσυ Νίκα, εστίασε στον κρυµµένο θησαυρό των ελληνικών ντόπιων φυλών και στη σύνδεσή τους µε τον γαστρονοµικό πολιτισµό και τον τουρισµό.
*Με φωτογραφικό υλικό από το βραβευμένο οδοιπορικό «Διάβα, νομαδικός πομαντισμός στην ορεινή Βόρεια Ελλάδα» του φωτορεπόρτερ Δημήτρη Τοσίδη.
